Słowo o Grecji/ Λίγα λόγια για την Ελλάδα

Grecja jest jednym z niewielu krajów na świecie, gdzie taniec ludowy wciąż jest żywy i nierozerwalnie związany z codziennością. Grecy tańczą nie tylko z okazji świąt, lecz także na co dzień. Taniec ludowy jest ważnym elementem tradycji, dlatego stał się obowiązkowym przedmiotem nauczania w szkołach podstawowych. Dzieci obok nielicznych tańców narodowych uczą się przede wszystkim tańców swojego regionu.
Każdy region Grecji ma swoje charakterystyczne melodie, tańce i stroje. Policzono, że istnieje ponad 4 tysiące greckich tańców ludowych. Mają one wiele wspólnych elementów; przeważają tańce korowodowe (czyli takie, w których ustawienie tancerzy przypomina wężyka). W tańcu biorą udział zarówno kobiety, jak i mężczyźni, bez względu na wiek.
Pierwszym tancerzem w korowodzie jest zazwyczaj mężczyzna, nazywany koryfeuszem. Greckie tańce ludowe charakteryzują się nieskomplikowanymi krokami, ale styl ich wykonania różni się w zależności od regionu. Zdarza się, że ten sam taniec, w zależności od miejsca pochodzenia, ma kilka wariantów, które nieco różnią się od siebie układem kroków. Pewnym utrudnieniem dla przeciętnego mieszkańca północnej części Europy może okazać się rytm charakterystyczny dla greckich tańców ludowych. Jest on bardziej azjatycki niż europejski. Dla nas naturalnym metrum jest 3/4, dla Greka metrum 7/12. Dla niewyrobionego ucha  wychwycenie takiego rytmu jest dość trudne (co możemy potwierdzić osobiście). Można zatem szybko nauczyć się kroków, jednak poradzenie sobie z rytmem przerasta wielu początkujących tancerzy (co również potwierdzamy). Jest to prawdopodobnie cecha, która przeszła do współczesnych tańców od starożytnych. Jednak kwestia pochodzenia nowożytnych tańców ludowych wciąż pozostaje nierozstrzygnięta. Dziś większość naukowców uważa, że jednak nie wywodzą się one bezpośrednio od swoich starożytnych przodków. Wiąże się to z historią Grecji, a przede wszystkim licznymi podbojami kraju. Grecja została podbita przez Rzym, później nastał okres bizantyjski, aby w końcu Grecja na 400 lat znalazła się pod panowaniem tureckim. W wyniku tak licznych zawirowań taniec grecki musiał ulec zmianie. Wschodnie naleciałości najlepiej zauważalne są w muzyce; można usłyszeć w niej zarówno nuty bizantyjskie, jak i arabskie oraz tureckie. Z tańcami jest podobnie – można dostrzec w nich wiele wschodnich elementów. Z całą pewnością możemy stwierdzić, że współczesny ludowy taniec grecki nie zawiera już odniesień do mitycznych wierzeń. Przepadła także rola tańca jako symbolu wartości społecznych niewielkiej greckiej polis. Taniec stał się rozrywką.

 Η Ελλάδα είναι μία από ελάχιστες χώρες όπου ο παραδοσιακός χορός είναι συνέχεια ζωντανός και αδιαιρέτως δεμένος με την καθημερινή ζωή. Οι Έλληνες χορεύουν όχι μόνο επί την ευκαιρία των γιορτών, αλλά και καθημερινά. Ο δημοτικός χορός είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της παράδοσης, γι’αυτό έγινε και υποχρεωτικό μάθημα στο δημοτικό. Τα παιδιά εκτός από λίγους εθνικούς χορούς μαθαίνουν κυρίως αυτούς από τον τόπο τους.

Κάθε τόπος της Ελλάδας έχει τις χαρακτηριστικές λαϊκές του μελωδίες, χορούς και ενδυμασίες. Μετρήθηκαν πάνω από τέσσερις χιλιάδες ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί. Έχουνε πολλά κοινά στοιχεία. Υπερισχύουν οι χοροί σε ανοιχτό κύκλο. Χορεύονται από άνδρες και γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Ο πρώτος χορευτής σε κύκλο είναι συνήθως άνδρας, ο λεγόμενος κορυφαίος. Οι παραδοσιακοί ελληνικοί χοροί χαρακτηρίζονται από απλά βήματα, αλλά ο τρόπος της εκτέλεσης διαφέρει ανάλογα με τον τόπο. Κάποιες φορές συμβαίνει ο ίδιος χορός να έχει μερικές παραλλαγές, οι οποίες είναι λίγο διαφορετικές στο συνδυασμό των βημάτων. Για τον μέσο κάτοικο της βόρειας Ευρώπης με κάποια δυσκολία μπορεί να γίνει κατανοητός ο χαρακτηριστικός ρυθμός των ελληνικών δημοτικών χορών. Είναι πιο πολύ ασιατικός παρά ευρωπαϊκός. Για μας, κανονικό μέτρο είναι 3/4, για τους Έλληνες 7/12. Για το αδούλευτο αυτί δεν είναι εύκολο να πιάσει αυτόν τον ρυθμό (το οποίο μπορούμε να επιβεβαιώσουμε αυτοπροσώπως). Γενικά δεν έχει κανείς πρόβλημα να μάθει τα βήματα, αλλά το να κατάφερει κάποιος τον ρυθμό είναι δύσκολο για πολλούς πρωτάρηδες χορευτές (για το οποίο επίσης επιβεβαιώνουμε). Είναι το στοιχείο που διήλθε μάλλον στους σύγχρονους χορούς από τούς αρχαίους. Ωστόσο το ζήτημα της προέλευσης των συγχρόνων δημοτικών χορών μένει άλυτο. Σήμερα, οι περισσότεροι μελετητές νομίζουν πως οι χοροί αυτοί δεν προέρχονται όμως από τους αρχαίους τους προγόνους. Αυτό έχει να κάνει με την ιστορία της Ελλάδας, και πρώτα από όλα με τις διαρκείς κατακτήσεις της χώρας. Η Ελλάδα κατακτήθηκε από την αρχαία Ρώμη, μετά ήρθε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στο τέλος για 400 χρόνια η Ελλάδα κατακτήθηκε από την Τουρκία. Λόγω της μεγάλης αυτής περιπλοκότητας ο ελληνικός χορός έχει αλλάξει. Τα ανατολικά στοιχεία φαίνονται περισσότερο στη μουσική. Μπορούμε να ακούσουμε βυζαντινές νότες, κάθως και αραβικές και τουρκικές. Με τους χορούς συμβαίνει το ίδιο – υπάρχουν σ’αυτούς αρκετά ανατολικά στοιχεία. Με βεβαιότητα μπορούμε να δηλώσουμε πως ο σύγχρονος δημοτικός ελληνικός χορός δεν περιέχει πια  αναφορές από μυθολογικές δοξασίες. Χάθηκε και ο ρόλος του χορού ως σύμβολο κοινωνικής αξίας της μικρής ελληνικής πολής. Ο χορός έγινε διασκέδαση.